Relacje

Biograficzne

Urodziła się 4 października 1921 w Rydze, jako drugie dziecko Józefy z domu Kowzan i Ernesta Osita, który był m.in. prezesem Związku Inwalidów w Rydze. W 1938 roku jej brat, Gustaw, zmarł, a rodzice się rozeszli.
Gdy zaczęła się II wojna światowa Irena Moderska zamieszkała wraz z matką w jej rodzinnym majątku w Gudelach koło Wilna. Od początku wojny niemiecko-rosyjskiej pracowała jako tłumaczka na stacji kolejowej Gudogaj - znała język rosyjski, łotewski, niemiecki i angielski.
Od 1942 roku działała w konspiracji w ZWZ/AK, głównie jako łączniczka.
W grudniu 1944 została aresztowana przez NKWD i osadzona w wileńskim więzieniu na Łukiszkach. Trzy miesiące później skierowano ją, z innymi działającymi w Wilnie akowcami, do obozu filtracyjnego Jełszanka koło Saratowa. W drodze zachorowała na tyfus, do maja 1945 przebywała w szpitalu w Saratowie. Potem na własną prośbę dołączyła do współwięźniów w Jełszance.
W październiku transport wileński przewieziono do obozu internowania w Kutaisi, na terenie Gruzji. Irena Moderska pracowała jako pielęgniarka w miejscowym szpitalu. Z kilkoma koleżankami uciekła z obozu, dotarła do Soczi, gdzie uciekinierki schwytano. Całą grupę wileńskiego AK przetransportowano ponownie do Rosji, do obozu jenieckiego Borowicze koło Nowogrodu.
W lutym 1949 jako repatriantka wyjechała do Polski. Po krótkim pobycie w Tucholi przeniosła się do Poznania. Pracowała w Zakładzie Roślin Leczniczych i studiowała historię sztuki.
Od 1955 do 1983 roku pracowała w Muzeum Narodowym w Poznaniu, współtworzyła Galerię Sztuki Współczesnej, była jej wieloletnim kuratorem. Szczególnie wiele uwagi poświęciła twórczości Piotra Potworowskiego.
Na emeryturze poświęciła się pracy w Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Kierowała także sekcją historyczną w środowisku kombatanckim "Ostra Brama".
Zmarła w 2013 roku.

Rozmowę audio nagrał Grzegorz Kaczorowski w 2009 roku w Buku k. Poznania, sygnatura AHM_1326.