Relacje

Biograficzne

Urodziła się 26 stycznia 1915 w Krakowie jako córka Kazimierza i Żelisławy Wójcików. Miała starszą siostrę oraz dwóch młodszych braci. Gdy Zdzisława Wójcik miała pięć lat, rodzina przeniosła się do Poznania. Ojciec był profesorem geologii na Uniwersytecie Poznańskim, matka prowadziła dom. Zdzisława Wójcik ukończyła szkołę przygotowawczą (skrócony program szkoły powszechnej), gimnazjum oraz dwa kierunki na Uniwersytecie Poznańskim: rolnictwo oraz botanikę. Jej ojciec zmarł w 1937 roku, zanim ukończyła studia. Jeszcze w gimnazjum wstąpiła do harcerstwa, w którym działała również po wojnie. W 1939 roku przyjęła oświadczyny Mieczysława Steina.

We wrześniu 1939 Zdzisława Wójcik wraz z narzeczonym uciekła do Lwowa przez Kostopol. W czerwcu 1940 zostali zatrzymani i wywiezieni do pracy pod Archangielsk do osady Ustiliszcze. Zdzisława Wójcik pracowała w lesie, a jej narzeczony jako cieśla. We wrześniu uciekli stamtąd; w trakcie miesięcznej wędrówki Mieczysław Stein zamarzł w tajdze. Zdzisława Wójcik przeżyła wędrówkę przez tajgę, późniejsze aresztowanie i pobyt w kilku więzieniach i szpitalach: w Wierchniej Tojmie, Kotłasie, Wołogdzie i Archangielsku. W Archangielsku pracowała w centralnym przedsiębiorstwie ogrodniczym, skąd wysłana została do budowy dróg pod Murmańskiem, a następnie dostała się do pracy w tamtejszej delegaturze polskiej. W sierpniu 1942 wraz z całym personelem delegatury opuściła ZSRS. Przez Moskwę, Kujbyszew, Aszchabad dotarła do Meszhed, Teheranu, a stamtąd w grudniu trafiła do Afryki. Była referentką ds. młodzieży w delegaturze polskiej w Nairobi oraz komendantką Harcerstwa Polskiego w Afryce. W tym czasie wizytowała liczne polskie osiedla w Kenii, Tanganice, Ugandzie i Rodezji. Od 1945 roku pracowała jako nauczycielka biologii i geografii w polskiej szkole w obozie w Tengeru.

W 1947 roku Zdzisława Wójcik opuściła Afrykę i wyjechała do Kanady, gdzie osiadł po wojnie jeden z jej braci. Była asystentką w Departamencie Botaniki Uniwersytetu w Toronto. W listopadzie 1948 na pokładzie statku Batory wróciła do Polski. Zamieszkała w Warszawie, gdzie w styczniu 1949 urodziła się jej córka, Bożenna. Zdzisława Wójcik była zatrudniona w zakładzie Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego, a następnie w Państwowym Wydawnictwie Rolniczym (1950-53). Później pracowała w Zakładzie Ekologii i aż do przejścia na emeryturę w 1986 roku w Instytucie Geografii Polskiej Akademii Nauk. W 1964 roku obroniła pracę doktorską, a w 1976 roku habilitowała się. Przez lata działała w Polskim Towarzystwie Botanicznym. Była w gronie założycieli powstałej na początku lat 90. fundacji Archiwum Fotograficzne Tułaczy. Uczestniczyła w zjazdach Klubu pod Baobabem skupiającym Polaków, którzy przebywali w obozach w Afryce.

Zmarła w 2018 roku.

Rozmowę audio nagrała Alina Szamruchiewicz w roku 2008 w Warszawie, sygnatura AHM_­1245.