Relacje

Biograficzne

Urodziła się 7 kwietnia 1927 w Warszawie w rodzinie Bronisławy i Szczepana Traczyków. Jej ojciec był legionistą, w okresie międzywojennym pracował m.in. jako ajent stacji benzynowej. Rodzina mieszkała kolejno przy ul. Przemysłowej w Śródmieściu, na Annopolu i przy ul. Dolnej na Mokotowie. Wanda Traczyk-Stawska uczęszczała do szkoły powszechnej nr 65 na Annopolu, później do szkoły powszechnej nr 33 przy ul. Grottgera.

W czasie okupacji niemieckiej wstąpiła do tajnego harcerstwa. Jako harcerka brała udział w akcjach małego sabotażu, akcji „N”, kolportażu druków. Jednocześnie uczyła się w wieczorowej zawodowej szkole handlowej. W powstaniu warszawskim nosiła pseudonim Pączek, walczyła w oddziale osłonowym Wojskowych Zakładów Wydawniczych w rejonie ulic Nowy Świat, Chmielna, Bracka, Aleje Jerozolimskie, Marszałkowska, plac Napoleona. 2 października 1944 została wywieziona jako jeniec wojenny do obozu Lamsdorf, stamtąd do obozu Zeithain, następnie do obozu w Altenburgu. Po odmowie pracy odesłano ją do karnego obozu w Oberlangen. Po wyzwoleniu, w kwietniu 1945, trafiła do Włoch do 2. Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa. Została wysłana do Szkoły Młodszych Ochotniczek w Nazarecie. Zdała małą maturę i ukończyła jedną klasę liceum pedagogicznego. 

W 1947 roku wróciła do Warszawy. Skończyła liceum i zapisała się na studia psychologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Od tego czasu angażowała się w upamiętnianie ofiar powstania warszawskiego (inicjowała zmiany na Cmentarzu Powstańców Warszawy). Od października 1948 do 1972 roku pracowała w Szkole Specjalnej nr 6 na Pradze-Północ, przez wiele lat pracowała też jako nauczycielka w Szkole Podstawowej Specjalnej nr 3 przy ul. Ząbkowskiej. Była współinicjatorką ustanowienia przez Sejm w 2015 roku Dnia Pamięci o Cywilnej Ludności Powstańczej Warszawy przypadającego na 2 października oraz inicjatorką budowy Izby Pamięci w parku Powstańców Warszawy.

Jest bohaterką filmu dokumentalnego w reż. Marianny Bukowski „Portret żołnierza” oraz książki Michała Wójcika „Błyskawica. Historia Wandy Traczyk-Stawskiej – żołnierza powstania warszawskiego”. 

Mieszka w Warszawie.