Relacje

Biograficzne

Urodził się 5 grudnia 1924 w Nowodworzu koło Gorlic, w rodzinie ziemiańskiej. Małżeństwo jego rodziców szybko się rozpadło, a jego matka, Władysława, wyszła powtórnie za mąż za Stanisława Zgórniaka, który adoptował Mariana. Przed wojną Marian Zgórniak ukończył trzy klasy gimnazjum w Gorlicach. Po wybuchu II wojny światowej został członkiem ZWZ-AK, gdzie pełnił funkcję łącznika. 2 czerwca 1942 został aresztowany i uwięziony. Po kilkutygodniowych przesłuchaniach w siedzibie gestapo w Gorlicach, trafił do więzienia w Jaśle, a następnie w Tarnowie. Od 19 stycznia 1943 był więźniem obozu koncentracyjnego Auschwitz, a w 1945 roku obozów Gross-Rosen i Buchenwald. W trakcie ewakuacji z Buchenwaldu do kolejnego obozu udało mu się uciec wraz z kilkoma kolegami. Okres od zakończenia wojny do maja 1946 spędził w amerykańskiej strefie okupacyjnej.

2 czerwca 1946, w cztery lata po aresztowaniu, wrócił do domu w Nowodworzu. Po maturze, w 1947 roku, rozpoczął studia historyczne, a rok później prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Wkrótce został asystentem na Wydziale Historycznym UJ. W 1959 roku uzyskał stopień doktora historii, a w 1982 roku został profesorem zwyczajnym. W latach 1973-1987 pełnił funkcję kierownika Zakładu Współczesnych Stosunków Międzynarodowych, a od 1979 roku Zakładu Historii Współczesnej w Instytucie Nauk Politycznych na Wydziale Prawa i Administracji UJ. W 1976 roku powierzono mu kierownictwo Zakładu Historii Powszechnej Najnowszej w Instytucie Historii UJ. Stanowisko to piastował do 1995 roku. Jest autorem ponad trzystu publikacji w wielu językach. Jego książki i artykuły dotyczą historii nowoczesnej i najnowszej, historii wojskowości oraz współczesnych stosunków międzynarodowych.

Marian Zgórniak otrzymał tytuł honorowego obywatela Gorlic. Jeszcze w 1944 roku został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, a w 2003 roku przyznano mu Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 18 listopada 2007 w Krakowie.

Rozmowę audio nagrała Joanna Komperda w 2007 roku w Krakowie, sygnatura AHM_0256.