Relacje

Biograficzne

Urodziła się w 1919 roku w Moskwie jako piąte z sześciorga dzieci Zofii i Teodora Hryniewskich. Rodzice pochodzili z zamożnych rodzin ziemiańskich. Ojciec, lekarz, prowadził sanatorium pod Moskwą; był prezesem stowarzyszenia Polaków w Rosji. W 1919 roku wraz z żoną i dziećmi przeniósł się do rodzinnego majątku Jakubionki koło Głębokiego. Pracował w Warszawie, później w otwartej przez siebie przychodni w okolicy majątku. Zmarł w 1932 roku. Maria Zarzycka skończyła Gimnazjum im. E. Orzeszkowej w Wilnie, tuż przed wybuchem II wojny rozpoczęła studia medyczne na tamtejszym uniwersytecie. 

Podczas okupacji sowieckiej pracowała w ogrodzie należącym do kliniki psychiatrycznej Uniwersytetu Wileńskiego, później jako salowa w przychodni w Nowej Wilejce prowadzonej przez jej siostrę lekarkę, a po wkroczeniu Niemców w biurze w Głębokiem administrującym okolicznymi posiadłościami. Jedna z jej sióstr zginęła w czerwcu 1941 w trakcie bombardowania w Nowej Wilejce, druga została stracona przez Niemców w grupie Polaków w Głębokiem. Maria Zarzycka miała zasługi dla podziemia – w lipcu 1944 roku, po aresztowaniu przez Rosjan dowództwa AK w Wilnie, przeniosła do odległych ok. 60 km Święcian rozkaz ponownego utajnienia oddziałów AK, gotowych ruszyć z pomocą powstańcom w Warszawie.

 

W lutym 1945 wraz z rodziną wyjechała do Polski. Zamieszkała w Warszawie, jesienią 1945 wznowiła studia medyczne. Równocześnie pracowała w wojewódzkim wydziale zdrowia, zajmując się m.in. organizowaniem żłobków i przedszkoli. Jako lekarz uczestniczyła w akcji zwalczania jaglicy na terenie całej Polski, brała udział w pokazowych operacjach wykonywanych w mniejszych szpitalach przez warszawskich specjalistów. Związała się z Kliniką Oczną w Warszawie, w której pracowała do emerytury, w ostatnim okresie jako zastępca kierownika kliniki. 

Rozmowę audio nagrał Paweł Pięciak w 2008 roku w Warszawie, sygnatura AHM_1126.