Archiwum Historii Mówionej w Domu Spotkań z Historią
Katalog wszystkich nagrań historii mówionej znajdziesz na audiohistoria.pl
Współwłaścicielem zbioru nagrań jest Ośrodek KARTA
Instytucja m. st. Warszawy
Wyszukaj słowa w nagraniu
Pomoc 
Korzystaj ze wszystkich funkcji i zasobów archiwum za darmo i bez ograniczeń
Józef Kuźba - biogram
Urodził się 11 sierpnia 1917 roku w Dobrem k. Nieszawy. Po skończeniu szkoły powszechnej zdał do seminarium nauczycielskiego w Nieszawie, w którym uczył się cztery lata (czwarty rok spędził w Wymyślinie pod Skępem, dokąd przeniesiono szkołę). Do wybuchu II wojny światowej pracował jako nauczyciel, najpierw w okolicach Krzywosądzy, potem na Wołyniu, przy granicy polsko-radzieckiej. Był zaangażowany w działalność w harcerstwie.
We wrześniu 1939 Józef Kuźba został zmobilizowany, ale ponieważ jego oddział nie został sformowany powrócił do domu i podjął pracę w cukrowni. Wiosną 1940 roku z powodu aresztowań nauczycieli przez Policję Pomocniczą (Hilfspolizei) uciekł do Warszawy posługując się sfałszowanym dowodem osobistym. Ze stolicy przez Lublin i Rzeszów dotarł nad południową granicę i przez Przełęcz Dukielską przedostał się do Czechosłowacji, a w dalszej kolejności na Węgry. Po przekroczeniu granicy węgierskiej został aresztowany, a następnie trafił z powrotem nad polską granicę. W Muszynie został wydany Gestapo. Był przesłuchiwany i osadzony w więzieniu w Nowym Sączu i w Tarnowie, skąd został przetransportowany do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen w sierpniu 1940. Po dwóch miesiącach kwarantanny został skierowany do pracy fizycznej m.in. przy równaniu rozkopanej ziemi, sztaplowaniu desek, w klinkierni, przy budowie portu dla transportu materiałów budowlanych, w cegielni, przy wyciąganiu gruzu z barek na kanale Odra-Hawela, przy zbieraniu ziemniaków, czyszczeniu prasy drukarskiej, użytej następnie do fałszowania banknotów podczas operacji „Bernhard”. 22 kwietnia 1945 razem z innymi więźniami został ewakuowany z obozu w tzw. marszu śmierci. Został uwolniony 2 maja 1945.
Po wyzwoleniu wrócił do Polski i 31 grudnia 1945 ożenił się z przyjaciółką z obozu. Zamieszkali w Warszawie, gdzie Józef Kuźba znalazł pracę w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego. U boku ministra Adama Rapackiego zajmował się opracowywaniem sieci szkół wyższych, głównie ekonomicznych. W międzyczasie ukończył prawo i ekonomię w Szkole Głównej Planowania i Statystyki. Później pracował w Zakładzie Badań Ekonomicznych przy Komisji Planowania. Józef Kuźba był współzałożycielem i wieloletnim przewodniczącym warszawskiego Klubu Byłych Więźniów Politycznych obozu Sachsenhausen. Współpracował z Fundacją Polsko-Niemieckie Pojednanie. Zmarł 24 września 2011 w Warszawie.
Rozmowę audio nagrał Marcin Senderski w latach 2008-2009 w Warszawie, sygnatura AHM_1122.
We wrześniu 1939 Józef Kuźba został zmobilizowany, ale ponieważ jego oddział nie został sformowany powrócił do domu i podjął pracę w cukrowni. Wiosną 1940 roku z powodu aresztowań nauczycieli przez Policję Pomocniczą (Hilfspolizei) uciekł do Warszawy posługując się sfałszowanym dowodem osobistym. Ze stolicy przez Lublin i Rzeszów dotarł nad południową granicę i przez Przełęcz Dukielską przedostał się do Czechosłowacji, a w dalszej kolejności na Węgry. Po przekroczeniu granicy węgierskiej został aresztowany, a następnie trafił z powrotem nad polską granicę. W Muszynie został wydany Gestapo. Był przesłuchiwany i osadzony w więzieniu w Nowym Sączu i w Tarnowie, skąd został przetransportowany do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen w sierpniu 1940. Po dwóch miesiącach kwarantanny został skierowany do pracy fizycznej m.in. przy równaniu rozkopanej ziemi, sztaplowaniu desek, w klinkierni, przy budowie portu dla transportu materiałów budowlanych, w cegielni, przy wyciąganiu gruzu z barek na kanale Odra-Hawela, przy zbieraniu ziemniaków, czyszczeniu prasy drukarskiej, użytej następnie do fałszowania banknotów podczas operacji „Bernhard”. 22 kwietnia 1945 razem z innymi więźniami został ewakuowany z obozu w tzw. marszu śmierci. Został uwolniony 2 maja 1945.
Po wyzwoleniu wrócił do Polski i 31 grudnia 1945 ożenił się z przyjaciółką z obozu. Zamieszkali w Warszawie, gdzie Józef Kuźba znalazł pracę w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego. U boku ministra Adama Rapackiego zajmował się opracowywaniem sieci szkół wyższych, głównie ekonomicznych. W międzyczasie ukończył prawo i ekonomię w Szkole Głównej Planowania i Statystyki. Później pracował w Zakładzie Badań Ekonomicznych przy Komisji Planowania. Józef Kuźba był współzałożycielem i wieloletnim przewodniczącym warszawskiego Klubu Byłych Więźniów Politycznych obozu Sachsenhausen. Współpracował z Fundacją Polsko-Niemieckie Pojednanie. Zmarł 24 września 2011 w Warszawie.
Rozmowę audio nagrał Marcin Senderski w latach 2008-2009 w Warszawie, sygnatura AHM_1122.
Józef Kuźba - galeria
