Relacje

Biograficzne

Urodził się w Wilnie 27 października 1923. Matka Rosjanka była córką oficera carskiego, wychowała się w Polsce. Ojciec Polak służył w okresie międzywojennym w 41 Suwalskim Pułku Piechoty, a potem w stopniu kapitana w 6 Pułku Piechoty Legionów.

Janusz Downarowicz uczęszczał w Wilnie do prywatnej szkoły powszechnej i Gimnazjum im. Króla Zygmunta Augusta. W gimnazjum dołączył do drużyny harcerskiej Błękitnej Jedynki Żeglarskiej. W 1939 roku zdał małą maturę i dostał się do Państwowego Liceum im. Śniadeckich. Po wkroczeniu wojsk sowieckich kontynuował naukę w szkołach zreorganizowanych przez nowe władze. W czerwcu 1941 zdał dużą maturę.

W lipcu 1941 został zaprzysiężony na członka AK i przyjął pseudonim Serb. W styczniu 1942 zaczął pracę w piekarni przejętej przez Wehrmacht. Od jesieni 1942 uczestniczył w tajnych kompletach uniwersyteckich. Na wiosnę 1944 otrzymał rozkaz wyjścia z miasta do 6 Brygady AK. Służył w drużynie Mieczysława Łuczyńskiego „Lusika”, potem znalazł się w kompanii ppor. Henryka Mieszczyńskiego „Dziewica”. Po nawiązaniu kontaktu polskich oddziałów z Sowietami za zgodą dowództwa złożył broń i wrócił do Wilna.

Podjął próbę wydostania się z Wileńszczyzny, lecz został aresztowany przez NKGB. Przetrzymywany w budynku dawnego Sądu Apelacyjnego, a następnie w więzieniu miejskim na Łukiszkach, 2 lutego 1945 został wywieziony bez sądu i bez postawienia zarzutów do obozu nr 283 w Stalinogorsku. W podobozie nr 13 pracował w brygadzie ciesielskiej przy stawianiu baraków, szykowaniu stempli do kopalni węgla i budowie wieży wyciągowej w kopalni gipsu. Na początku października 1945 został przeniesiony do podobozu nr 10 mającego charakter gospodarstwa pomocniczego, gdzie zajmował się zbieraniem warzyw. Na początku grudnia został przewieziony do podobozu nr 17. Za namową rosyjskiego lekarza tuż przed Bożym Narodzeniem otruł się wywarem z tytoniu, by dostać kategorię „niezdolny do pracy”. 6 stycznia 1946 został zwolniony z obozu z nakazem udania się najkrótszą drogą do miejsca zamieszkania. Wrócił do Wilna. W lutym przedostał się do Polski, gdzie w Poznaniu odnalazł rodzinę.

Dzięki pomocy profesorów wileńskich zapisał się na studia chemiczne na Uniwersytecie Poznańskim. W 1950 roku uzyskał stopień magistra z chemii ogólnej i dostał propozycję kontynuowania kariery naukowej. Z powodu przeszłości akowskiej nie został zatwierdzony na asystenturze, podjął więc pracę w Biurze Konstrukcyjnym Akumulatorów (potem Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw) w Poznaniu, gdzie m.in. zorganizował laboratorium chemii analitycznej na Starołęce. Uczestniczył w badaniach nad najnowszymi chemicznymi źródłami energii. Wchodził w skład polskich delegacji do laboratoriów sowieckich, francuskich i brytyjskich, organizował także laboratorium analityczne w Gwinei. W CLAiO pracował do przejścia na emeryturę w 1991 roku.

Zmarł 20 kwietnia 2020.