Relacje

Biograficzne

Urodziła się w 1934 roku w majątku dziadków Sumin na Kujawach, jako jedyne dziecko Ewy i Henryka Rajnerów. Ojciec ukończył Szkołę Podchorążych w Grudziądzu; służył w Poznaniu, później w 7 Pułku Artylerii Ciężkiej w Tarnopolu. Matka była absolwentką Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu; nie pracowała zawodowo, prowadziła dom.

Po wybuchu wojny Anna Rajner przebywała z matką w Tarnopolu i w Dolinie koło Stryja. Jej ojciec, zesłany przez sowietów do łagru po próbie dotarcia na Węgry w grupie oficerów, prawdopodobnie zmarł w Uchcie w republice Komi. Po wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej Anna Rajner z matką przedostała się do Warszawy. W 1944 roku podczas powstania mieszkały na Saskiej Kępie. We wrześniu po selekcji ludności zostały wywiezione do Niemiec do pracy w fabryce tekstylnej w Emsdetten. Po wyzwoleniu przez Anglików znalazły się w obozie repatriacyjnym w Münster. Prawie dwa lata przebywały w Belgii, w tym pięć miesięcy spędziły w Irlandii, gdzie matka, skierowana przez polski konsulat rządu londyńskiego w Brukseli, zajmowała się polskimi sierotami. Anna Rajner ukończyła w Belgii piątą i szóstą klasę.

W maju 1947 wróciła z matką do Bydgoszczy, gdzie po wojnie znalazła się część ich rodziny. Tutaj ukończyła siódmą i ósmą klasę, rozpoczęła naukę w liceum plastycznym. Zaangażowała się w działalność w harcerstwie, a po jego likwidacji w 1950 roku i stworzeniu Organizacji Harcerskiej ZMP zajęła się pracą harcerską poza oficjalnymi strukturami. 21 listopada 1951 Anna Rajner została aresztowana i osadzona w areszcie śledczym w Bydgoszczy; w procesie przed Wojskowym Sądem Rejonowym postawiono jej zarzut próby obalenia ustroju Polski Ludowej. Została skazana na cztery lata pozbawienia wolności. Przebywała w więzieniu w Fordonie, a następnie w Bojanowie. Na mocy amnestii jej karę skrócono do dwóch lat. W 1953 roku wróciła do Bydgoszczy, uczyła się w liceum korespondencyjnym, w 1956 roku zdała maturę. Przeniosła się do Warszawy, gdzie skończyła szkołę pielęgniarską. Pracowała w sanatorium przeciwgruźliczym w Dziekanowie Leśnym i w Rudce koło Mińska Mazowieckiego, następnie w Konstancinie w Stołecznym Centrum Rehabilitacji (STOCER). Pracując, ukończyła Studium Nauczycielskie Wyższych Szkół Medycznych w Warszawie. Anna Rajner zaangażowała się w działalność opozycyjną, tworząc w STOCER-ze związek zawodowy „Solidarność”, organizując strajki i prowadząc w swoim mieszkaniu punkt kolportażu prasy podziemnej i wydawnictw drugoobiegowych. W 1990 roku została radną dzielnicy Mokotów z listy Komitetu Obywatelskiego, a cztery lata później z listy Unii Wolności. Podczas działalności w warszawskim samorządzie zaangażowała się w pomoc różnym organizacjom pozarządowym, szczególnie Fundacji „Synapsis”, z którą związała się na stałe.

Zmarła 22 maja 2022.

Rozmowę audio nagrała Katarzyna Solka-Dąbrowska w 2008 roku w Warszawie, sygnatura AHM_0758.