Archiwum Historii Mówionej w Domu Spotkań z Historią
Katalog wszystkich nagrań historii mówionej znajdziesz na audiohistoria.pl
Współwłaścicielem zbioru nagrań jest Ośrodek KARTA
Instytucja m. st. Warszawy
Wyszukaj słowa w nagraniu
Pomoc 
Korzystaj ze wszystkich funkcji i zasobów archiwum za darmo i bez ograniczeń
Zbigniew Janas - biogram
Urodził się 2 lipca 1953 w Warszawie. Jego matka pracowała jako suwnicowa w FSO, potem w ZWAR-ze w Międzylesiu, ojciec był ślusarzem. Rodzina mieszkała w Międzylesiu. W 1973 roku Zbigniew Janas zdał maturę w warszawskim technikum kolejowym. Ożenił się w 1975 roku, dwa lata później urodził mu się syn.
Zbigniew Janas przez cztery lata pracował jako maszynista kolejowy, od 1978 roku jako elektromonter w Zakładach Mechanicznych Ursus. Razem ze Zbigniewem Bujakiem i Arkadiuszem Czerwińskim bronił w fabryce praw pracowniczych, nawiązał też kontakt z działaczami KSS „KOR”, rozprowadzał nielegalną prasę i książki. W lipcu 1980 współorganizował strajk na terenie zakładu, zakończony realizacją postulatów przez dyrekcję. W sierpniu 1980 współtworzył Robotniczy Komitet Solidarności ze Strajkującymi Robotnikami Wybrzeża, był jednym z delegatów do Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej.
We wrześniu 1980 został przewodniczącym NSZZ „Solidarność” w ZM Ursus, zasiadał też w Komisji Krajowej „S”. W dniach 11–12 grudnia 1981 brał udział w zjeździe KK w Gdańsku, po którym SB aresztowało nocą jego uczestników w ramach przygotowań do wprowadzenia stanu wojennego. Zbigniew Janas umknął obławie i do 1984 roku ukrywał się m.in. w Warszawie, Zakopanem, Bieszczadach. W maju 1982 wszedł w skład podziemnej Regionalnej Komisji Wykonawczej NSZZ „S” Regionu Mazowsze. Pod koniec 1984 roku po pobiciu żony przez SB wrócił do domu, nie podpisał jednak oświadczenia o ujawnieniu się. Miał trudności ze znalezieniem pracy i utrzymaniem rodziny, ostatecznie zatrudnił się w Spółdzielni Pracy „Unicum”, założonej przez działaczy „Solidarności”. W 1985 roku po nawiązaniu kontaktu z przedstawicielem Karty 77 stał się głównym inicjatorem nielegalnych górskich spotkań dysydentów polskich i czeskich, a także organizatorem przerzutu przez granicę wydawnictw drugiego obiegu. Aresztowany w sierpniu 1988 za udział w strajku w Ursusie był jednym z ostatnich więźniów politycznych w PRL.
W 1989 roku został posłem do Sejmu RP. Wspierał opozycję w Czechosłowacji, na Ukrainie, w Bułgarii i na Węgrzech, a po upadku komunizmu w tym regionie brał udział w budowaniu współpracy międzynarodowej jako współzałożyciel Grupy Wyszehradzkiej i dyrektor Forum Europy Środkowo-Wschodniej. Zorganizował wiele spotkań na najwyższym szczeblu; blisko współpracował z Václavem Havlem. Jako poseł do 2001 roku zasiadał w różnych komisjach sejmowych, m.in. spraw zagranicznych, mniejszości narodowych i etnicznych. W 2007 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Rozmowę wideo nagrała Agnieszka Uścińska w 2019 roku w Warszawie, sygnatura AHM_V_155.
Zbigniew Janas przez cztery lata pracował jako maszynista kolejowy, od 1978 roku jako elektromonter w Zakładach Mechanicznych Ursus. Razem ze Zbigniewem Bujakiem i Arkadiuszem Czerwińskim bronił w fabryce praw pracowniczych, nawiązał też kontakt z działaczami KSS „KOR”, rozprowadzał nielegalną prasę i książki. W lipcu 1980 współorganizował strajk na terenie zakładu, zakończony realizacją postulatów przez dyrekcję. W sierpniu 1980 współtworzył Robotniczy Komitet Solidarności ze Strajkującymi Robotnikami Wybrzeża, był jednym z delegatów do Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej.
We wrześniu 1980 został przewodniczącym NSZZ „Solidarność” w ZM Ursus, zasiadał też w Komisji Krajowej „S”. W dniach 11–12 grudnia 1981 brał udział w zjeździe KK w Gdańsku, po którym SB aresztowało nocą jego uczestników w ramach przygotowań do wprowadzenia stanu wojennego. Zbigniew Janas umknął obławie i do 1984 roku ukrywał się m.in. w Warszawie, Zakopanem, Bieszczadach. W maju 1982 wszedł w skład podziemnej Regionalnej Komisji Wykonawczej NSZZ „S” Regionu Mazowsze. Pod koniec 1984 roku po pobiciu żony przez SB wrócił do domu, nie podpisał jednak oświadczenia o ujawnieniu się. Miał trudności ze znalezieniem pracy i utrzymaniem rodziny, ostatecznie zatrudnił się w Spółdzielni Pracy „Unicum”, założonej przez działaczy „Solidarności”. W 1985 roku po nawiązaniu kontaktu z przedstawicielem Karty 77 stał się głównym inicjatorem nielegalnych górskich spotkań dysydentów polskich i czeskich, a także organizatorem przerzutu przez granicę wydawnictw drugiego obiegu. Aresztowany w sierpniu 1988 za udział w strajku w Ursusie był jednym z ostatnich więźniów politycznych w PRL.
W 1989 roku został posłem do Sejmu RP. Wspierał opozycję w Czechosłowacji, na Ukrainie, w Bułgarii i na Węgrzech, a po upadku komunizmu w tym regionie brał udział w budowaniu współpracy międzynarodowej jako współzałożyciel Grupy Wyszehradzkiej i dyrektor Forum Europy Środkowo-Wschodniej. Zorganizował wiele spotkań na najwyższym szczeblu; blisko współpracował z Václavem Havlem. Jako poseł do 2001 roku zasiadał w różnych komisjach sejmowych, m.in. spraw zagranicznych, mniejszości narodowych i etnicznych. W 2007 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Rozmowę wideo nagrała Agnieszka Uścińska w 2019 roku w Warszawie, sygnatura AHM_V_155.
Zbigniew Janas - galeria
