Relacje

Biograficzne

Urodził się 27 grudnia 1937 we Lwowie. Ojciec, Leszek Czarnik, w czasie okupacji sowieckiej został aresztowany przez NKWD i rozstrzelany na Łubiance w Moskwie. Matka, Halszka Czarnik z domu Chmielowska, w czasie okupacji niemieckiej została wywieziona na roboty przymusowe do Niemiec, po wojnie zamieszkała we Francji. Oskar Czarnik pozostał we Lwowie pod opieką babci. Po wojnie razem z babcią został repatriowany do Polski, zamieszkał w Radzyminie. 

W 1962 roku ukończył studia na Wydziale Filologii Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1961–1964 uczył w liceum ogólnokształcącym w Tłuszczu, potem w Zespole Szkół Zawodowych przy Tarchomińskich Zakładach Farmaceutycznych Polfa. W latach 1966–1969 pracował jako handlowiec w Centrali Importowo-Eksportowej Chemikaliów (CIECH) w Warszawie. Od 1969 roku był redaktorem w Wydawnictwach Handlu Zagranicznego w Warszawie, od 1972 roku pracował jako nauczyciel w Technikum Odzieżowym w Warszawie. W 1978 roku rozpoczął pracę w Bibliotece Narodowej. Doktoryzował się w 1979 roku, a w 1992 habilitował w Instytucie Badań Literackich PAN. 

We wrześniu 1980 wstąpił do NSZZ „Solidarność”, był przewodniczącym Komisji Zakładowej w Bibliotece Narodowej. Po wprowadzeniu stanu wojennego organizował strajk protestacyjny w bibliotece, a po jego pacyfikacji został internowany. Przebywał w ośrodkach odosobnienia w Warszawie–Białołęce, następnie w Jaworzu. Zwolniony 29 kwietnia 1982. Po 1984 roku działał w Duszpasterstwie Środowisk Twórczych w Warszawie oraz Duszpasterstwie Internowanych i Uwięzionych. W latach 1986–1989 należał do Rady Duszpasterstwa Ludzi Pracy przy kościele św. Klemensa w Warszawie. 

W 1989 roku ponownie został przewodniczącym Komisji Zakładowej Solidarności w BN, w tym też roku organizował zbiórki książek dla Polaków zamieszkałych na Wschodzie. W latach 1989–1990 był wiceprzewodniczącym Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Kobyłce. Pełnił mandat radnego tego miasta w kadencji 1990–1994, był również przewodniczącym rady miasta. 

Pracował jako nauczyciel akademicki na Uniwersytecie Łódzkim i Akademii Świętokrzyskiej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach. Od 2001 roku kierował Instytutem Książki i Czytelnictwa BN, dwa lata później otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych. W 2008 roku przeszedł na emeryturę. Jest autorem wielu publikacji na temat kultury literackiej w Polsce i na wychodźstwie w XIX i XX wieku.

Rozmowę przeprowadził Jarosław Pałka w latach 2023–2024 w Warszawie.

zdjęcia: Karol Białas, Dariusz Krajewski

sygnatura: AHM_V_0306