Relacje

Biograficzne

Urodziła się 13 maja 1921 w Mińsku Litewskim (obecnie Białoruś) jako córka Marii z domu Greger i Piotra Chlistunoffów. Mieszkała kolejno w Wilnie, Kosowie Poleskim, a w okresie gimnazjalnym w Warszawie i kilku miejscowościach podwarszawskich: Konstancinie, Radości, Falenicy, Świdrze, Klarysewie. W okresie sanacji, już po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego, rodzina często zmieniała miejsce zamieszkania ponieważ ojciec Haliny Cieszkowskiej nie mógł znaleźć stałej pracy. Wcześniej przez wiele lat pracował jako sędzia, następnie adwokat.

Halina Cieszkowska była jedną z założycielek 9 Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej w prywatnym gimnazjum Julii z Jankowskich Statkowskiej na ulicy Nowogrodzkiej, do którego sama uczęszczała. W 1938 zdała maturę. Po ukończeniu szkoły średniej przez rok pracowała jako urzędniczka, by zdobyć pieniądze na podjęcie i opłacenie studiów. Wybuch wojny uniemożliwił realizację tych planów. Okres okupacji niemieckiej spędziła wraz z rodzicami i młodszym o pięć lat bratem Jerzym w Klarysewie, w posiadłości należącej do przyjaciół rodziców. Stamtąd dojeżdżała do stolicy na tajne komplety (studia historyczne) zorganizowane przez Uniwersytet Warszawski (jednym z jej wykładowców był m.in. profesor Tadeusz Kotarbiński).

Na przełomie roku 1940/1941 włączyła się w działalność konspiracyjną Związku Walki Zbrojnej, przemianowanego w 1942 roku na Armię Krajową. Była kolporterką, łączniczką Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej ZWZ-AK w grupie „Edward” płk. Edwarda Pfeiffra. W czasie Powstania Warszawskiego pełniła rolę gońca i łącznika w Plutonie Łączności Dowództwa Obwodu I Warszawa-Śródmieście Północ. W powstaniu brał także udział jej brat. Po kapitulacji powstania na mocy jednego z punktów umowy kapitulacji przez pierwsze dni października, jako żołnierz pełniący służbę, pozostała w Warszawie. Następnie trafiła do niewoli jenieckiej do obozu-szpitala wojskowego w Zeithein (Stalag IV B). Do Polski wróciła w maju 1945.

W 1948 roku ukończyła studia pedagogiczne na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie uzyskała tytuł magistra filozofii. Przez wiele lat pracowała z młodzieżą prowadząc w szkołach dodatkowe zajęcia literacko-teatralne. W czasie stanu wojennego została zwolniona z pracy w Technikum Elektroniczno-Mechanicznym im. M. Kasprzaka za antykomunistyczne akcenty w wychowaniu młodzieży. W latach 50. założyła własną rodzinę (ma dwoje dzieci).

Swoje wspomnienia oraz opowiadania drukowała w „Płomyku”, „Za i przeciw”, „Stolicy”, „Słowie Powszechnym”, „Nadwiślańskim Echu”. Jej powiązania z Warszawą zaowocowały książkami o Warszawie, z których jedna „Wizytówki Warszawy” otrzymała w 1993 roku nagrodę prezydenta Warszawy.

Halina Cieszkowska podejmowała także inicjatywy społeczne: w swojej parafii na Pradze była współzałożycielką klubu seniora, a jej współpraca z niemieckim lekarzem dr G. Bekkerem, założycielem pojednania niemiecko-polskiego w Saksonii stała się początkiem inicjatywy na rzecz upamiętnienia szpitala wojskowego w Zeithein (efektem tej współpracy była m.in. ekshumacja pochowanych w Zeithein powstańców). Od 1992 roku jako wolontariuszka pracowała w archiwum Ośrodka KARTA.

Zmarła 30 kwietnia 2024.

Rozmowę wideo nagrał Dominik Czapigo w 2011 roku w Warszawie, sygnatura AHM_V_0094.